Opvang van vluchtelingen, wat mag nu eigenlijk nog?
Mag de politie mensen zonder papieren zomaar oppakken in het huis van derden? Rond die vraag was er (politiek) al heel wat te doen. Vrijwilligers die mensen zonder papieren opvangen, zijn een beetje in de war of ze ook strafbaar zijn, maar de ongerustheid is onterecht zegt Alejandro Alba van beweging.net.
Vrijwilliger Boudewijn begeleidt mensen zonder papieren. ‘Hier vierden we feest omdat iemand verblijfsdocumenten heeft . De manier waarop mensen zonder papieren soms behandeld worden, stoot me tegen de borst.’ (foto: Boudewijn Goos)
Begin 2018 kwam de federale regering met een wetsvoorstel die de regels rond woonstbetreding zou wijzigen. De politie zou daardoor, na de goedkeuring van een rechter, mensen zonder papier kunnen oppakken in het huis van derden. Dat deed veel vragen rijzen bij hulpverleningsorganisaties en ngo’s maar ook bij particulieren die uitgeprocedeerde vluchtelingen bijvoorbeeld onderdak geven. Waren zij dan ook zelf strafbaar? ‘Die ongerustheid is niet terecht’, vertelt Alejandro Alba van beweging.net. ‘Zolang je als burger hulp verleent uit humanitaire overwegingen is dat niet strafbaar. Medische bijstand geven, voedsel doneren, kledij weggeven of iemand zonder papieren onderdak geven kan dus allemaal. In Frankrijk (met bijvoorbeeld Calais waar veel vluchtelingen stranden) is dit dan weer niet het geval. Let wel, van zodra je betaald wordt, of als je meewerkt aan criminele activiteiten, zoals mensensmokkel, ligt dat natuurlijk anders.’
Boudewijn Goos (59) is zo’n vrijwilliger. ‘De manier waarop mensen zonder papier soms behandeld worden, stoot me tegen de borst’, zegt hij. ‘Het is dus logisch dat ik daar zelf iets aan doe.’ Boudewijn begeleidt vrijwillig mensen zonder papieren bij het opmaken van hun dossier en ving met zijn gezin al twee keer een vluchteling op in zijn huis. ‘Ik vind een waardig onthaal heel belangrijk. Ik ben daarom al langer betrokken bij de migrantenwerking in Boom, Booms Welkom vzw. We zijn dus zeker geen uitzonderingen, we kennen nog veel mensen die actie ondernemen. Vaak vormen we een schakel tussen de mensen zonder papieren en de juiste organisaties of instellingen. We tonen hen de weg naar juridische bijstand, naar hulp bij het verzamelen en invullen van de nodige documenten, taallessen, enzovoort.’
Begeleiding
‘We zetten dus in de eerste plaats in op de begeleiding van hun asiel- en regularisatieprocedure. Maar soms kunnen die mensen even nergens terecht. Toen onze oudste zoon het huis verliet, hadden we een kamer vrij. Zowel in 2014 als in 2017 verbleef er telkens iemand bij ons voor een periode van ongeveer zes maanden.’
‘We maakten daarbij vooraf duidelijke afspraken. Zo lag het eindmoment telkens vast. Twee weken na ontvangst van de beslissing over hun asielaanvraag stopte onze opvang. We maakten ook heel praktische afspraken. We stelden een kamer ter beschikking, maar zorgden bijvoorbeeld meestal niet voor eten. En ze moesten voor een bepaald uur binnen zijn. Gemakkelijk is dat allemaal niet, daar moeten we geen doekjes om winden. Maar we hebben ons ook nooit bedreigd gevoeld. We hebben zelfs nog altijd contact met de twee Afrikaanse mannen die bij ons verbleven.’
Mee als kok
Boudewijn benadrukt nog eens dat de opvang in je eigen huis geen doel op zich hoeft te zijn. ‘Er zijn zoveel manieren om vluchtelingen te helpen. We hielpen een aantal mensen bij het opstellen van hun dossier voor regularisatie. Zij hebben intussen de nodige verblijfsdocumenten. Via onze kinderen hebben we ook banden met de jeugdbeweging. Zo ging er ook al eens een persoon zonder papieren mee op kamp, als kok. Hij leerde zelf andere jongeren kennen, en stond op die manier sterker in zijn schoenen. Iemand anders raadden we aan om van advocaat te veranderen. De advocaat profiteerde van hem en werkte niet echt aan zijn dossier. Door een andere advocaat aan te stellen, is zijn dossier goed uitgedraaid.’
‘Sowieso hoef je dit allemaal niet alleen aan te pakken. We hebben ook altijd andere mensen bij die hulpverlening en de opvang betrokken. Om informatie in te winnen, of mogelijke opties in het dossier te bespreken. Een netwerk van mensen die de dingen structureel aanpakken is belangrijk.’
Schrik om in de problemen te komen heeft hij nooit gehad. ‘Ik heb daar nooit bij stilgestaan. Maar anderen stelden zich die vraag wel. Voor mij is het simpel: iedereen heeft het recht om als mens behandeld te worden.’
Amélie Janssens
Ik heb nog een beetje chocolade over. Ideaal om nog wat na te genieten van Pasen, zeker nu de lente eindelijk ons land aandoet en de zon België heeft gevonden. Perfect weer om de batterijen weer op te laden. Dus wie nu met vakantie is, wens ik alle plezier.
Dat wens ik trouwens ook aan iedereen die in de vakantie gaat werken. Werkplezier is net zo belangrijk. En uiteraard dat tegenover dit werk een correct loon staat. in België doen we heel veel zomaar voor iemand anders. Vriendendiensten, vrijwilligerswerk. Dat is fantastisch, maar als we iets doen voor een werkgever dan verwachten we in ruil daarvoor een loon om van te leven. Daarop hebben we recht.
Ook mensen zonder papieren werken soms voor werkgevers die weten dat zij eigenlijk niet mogen werken. En ook zij hebben dan recht op een correct loon. Dat verloopt niet altijd eerlijk, want sommige werkgevers weten in wat voor een kwetsbare situatie mensen zonder papieren zitten. En toch mag dat geen excuus zijn om geen loon te betalen. Mensen mogen bijvoorbeeld niet zomaar uitgewezen worden zonder dat ze dit loon hebben ontvangen.
‘Iedereen heeft het recht om als mens behandeld te worden’, zegt vrijwilliger Boudewijn in deze Visie over de reden waarom hij vluchtelingen helpt. Wel, daar sluit ik mij heel graag bij aan. Mensen zonder papieren worden nog te vaak anders bekeken maar het zijn ook gewone mensen, zoals jij en ik, alleen met wat meer pech.
Linde De Corte
Algemeen secretaris beweging.net
