In september 2022 start de Universiteit Hasselt met vier nieuwe opleidingen. De bachelor sociale wetenschappen is er één van. UHasselt-rector Bernard Vanheusden en Carien Neven (beweging.net Limburg en ambassadeur van deze nieuwe opleiding) over de redenen waarom die opleiding niet alleen goed nieuws is voor Limburgse jongeren, maar ook voor de regio.

UHasselt-rector Bernard Vanheusden en Carien Neven (beweging.net Limburg) unaniem: ‘de opleiding sociale wetenschappen is niet alleen goed nieuws voor Limburgse jongeren, maar voor de hele regio.’ (Foto: © Liesbeth Driessen)

Carien Neven: Wat me in toekomstdebatten of -visies over Limburg opvalt, is dat de sociologische blik vaak zo goed als ontbreekt. Er wordt vooral stilgestaan bij mobiliteit, ruimtelijke ordening, milieu, economie, gezondheid … Terecht, maar wat doen we met de mensen die hier wonen? Hoe gaan we om met de groeiende diversiteit in onze provincie? Wat met de dreigende ontvolking? Of de vereenzaming? Daar hoor je weinig over, voor een stuk omdat UHasselt lange tijd een beperkte humane sokkel had. De nieuwe opleiding sociale wetenschappen is dus uitstekend nieuws.

Rector Vanheusden, waar legt sociale wetenschappen inhoudelijk de focus?
Bernard Vanheusden: Digitalisering, diversiteit en democratie lopen als rode draad doorheen de opleiding. Dan gaat het onder meer om de vraag hoe je mensen bewust kan maken van de invloed van sociale media op hun leven en privacy, hoe je als samenleving voor gelijke kansen zorgt, of hoe je samen met burgers onze wijken, steden en gemeenten leefbaarder en duurzamer maakt. Het zijn stuk voor stuk vraagstukken die ook in onze regio spelen. Die inhoudelijke focus is een grote sterkte van de opleiding.

Hoe gaan we om met de groeiende diversiteit in onze provincie? Wat met de dreigende ontvolking? Of de vereenzaming? (Carien Neven)

Wat zijn de andere sterktes?
Bernard Vanheusden: Zeker ook het multidisciplinaire opzet van het programma. Sociale wetenschappers moeten een breed perspectief hebben. Onze studenten verwerven in de opleiding dan ook niet alleen kennis in communicatiewetenschappen, sociologie en bestuurskunde, ook komen ze in aanraking met onder meer economie, rechten en statistiek. Een andere grote sterkte is de diepe wisselwerking met het werkveld.

Hoe ziet die wisselwerking er concreet uit?
Bernard Vanheusden: Helemaal in lijn met het unieke UHasselt-onderwijsmodel brengen we studenten doorheen hun opleiding in contact met de wereld rondom hen. We koppelen wetenschappelijke kennis vanaf dag één aan concrete casussen en voorzien projecten, gastlezingen door experten uit de praktijk en, in het derde jaar, een stage. Zo’n mix aan leervormen is een goede manier om zich de kennis eigen te maken.
Carien Neven: Die kruisbestuiving tussen opleiding en werkveld is een enorme plus. Door het toekomstig werkterrein binnen te brengen in de opleiding krijg je pas écht geëngageerde sociale wetenschappers die met twee voeten in de samenleving staan. Dat je op die manier als werkveld ook een sterkere band krijgt met de universiteit en haar studenten, docenten en onderzoekers, is mooi meegenomen.

Mevrouw Neven, waar ziet u de directe meerwaarde van deze nieuwe UHasselt-opleiding voor, in dit geval, het Limburgse middenveld?
Carien Neven: In het feit dat we beroep kunnen doen op kennis en expertise dichtbij. In vergelijking met elders in Vlaanderen, moeten onze organisaties en verenigingen vandaag voor de invulling van vacatures in een kleinere vijver vissen. En als we tendensen willen laten onderzoeken in onze provincie, dan moeten we daarvoor aankloppen bij sociale wetenschappers die minder voeling hebben met de Limburgse situatie. Dat is niet ideaal.
Bernard Vanheusden: Een nieuwe opleiding zorgt ervoor dat er meer afgestudeerden met die achtergrond op de arbeidsmarkt komen. Daar kunnen werkgevers hun voordeel mee doen. Voor UHasselt brengt het tegelijkertijd nieuwe onderzoeksdisciplines met zich mee. Met de komst van sociale wetenschappen kan de universiteit maatschappelijke uitdagingen in deze regio benaderen vanuit weer andere expertises. Het versterkt dus onze slagkracht als kennis- en onderzoeksinstelling. Dat geldt trouwens ook voor onze drie overige nieuwe opleidingen (verpleeg- en vroedkunde, materiomics en systeem- en procesinnovatie in de zorg, red.).

ONDERWIJSKLOOF

Bij haar ontstaan, bijna 50 jaar geleden, kreeg UHasselt de opdracht om de deelname van Limburgse jongeren aan universitair onderwijs te verhogen. Hoe relevant is die nog?
Bernard Vanheusden: Zéér relevant. In de voorbije decennia hebben we gezien dat méér Limburgse jongeren naar de universiteit trekken, maar in opleidingen die wij niét aanbieden, is er nog altijd een sterke onderparticipatie. Met andere woorden: nog te veel jong talent blijft onbenut.
Carien Neven: Vooral jongeren die opgroeien in kansarme situaties vinden de weg naar de universiteit nog veel te weinig. Ook in Limburg groeit de onderwijskloof tussen kansrijk en kansarm.

Nog te veel jong talent blijft onbenut. (Bernard Vanheusden)

Hoe past sociale wetenschappen in dat verhaal?
Bernard Vanheusden: Door ons aanbod uit te breiden, hebben we langzaam maar zeker vooruitgang kunnen boeken bij het verhogen van de onderwijsparticipatie, afremmen van braindrain uit Limburg én het aantrekken van talent. Rechten en handelswetenschappen, bijvoorbeeld, zijn in dat opzicht een schot in de roos. Sociale wetenschappen kan dezelfde aantrekkingskracht uitoefenen op jongeren uit Limburg én daarbuiten.
Carien Neven: Een aantrekkelijk, divers universitair opleidingsaanbod in eigen regio is een belangrijke hefboom om menselijk potentieel te stimuleren. Het biedt enorme kansen aan jongeren voor wie studeren buiten de provincie een te hoge drempel is of te kostelijk.

Schuilt daarin de grootste kracht van deze nieuwe opleiding: kansen scheppen?
Carien Neven: Dat denk ik wel. Sociale wetenschappen biedt groeikansen voor jongeren, voor het onderzoek van UHasselt én voor samenwerking tussen universiteit en werkveld. Deze opleiding helpt ons bij het bereiken van het gemeenschappelijk doel om van Limburg een warme, welvarende en kansrijke plek te maken.

Bernard Vanheusden: Je hebt als regio hoogopgeleide jongeren en goed onderzoek nodig om een plek te blijven waar het goed is om te wonen, werken en leven. En dat is net wat wij als civic universiteit beogen. Sociale wetenschappen maakt onze verbondenheid met en ons engagement voor de regio nóg groter.

Betaalbare studentenhuisvesting

Bijkomende opleidingen dicht bij huis is zeker een pluspunt voor de democratisering van ons hoger onderwijs. Een ander obstakel voor sommige studenten is het tekort aan betaalbare studentenkamers.

Carien Neven: ‘Niet iedereen heeft thuis de mogelijkheid om rustig te studeren omdat ze een kamer moeten delen met broer of zus. Daarbovenop dwingt het ontoereikend aanbod aan openbaar vervoer in sommige Limburgse gemeenten veel studenten om ofwel thuis te blijven ofwel een studentenkamer te zoeken.’

‘Er komen steeds meer kamers bij in Hasselt, en er zullen er nog meer nodig zijn als de studentenpopulatie blijft groeien. Jammer genoeg stellen we vooral een aangroei in het duurdere segment vast. Kamerprijzen vanaf 390 euro en meer lijken ‘het normaal’ te worden. Zo komt de huurprijs van een kamer hoger te liggen dan sommige ouders betalen voor hun hele sociale woning. Om ook voor deze jongeren studeren toegankelijk te maken, ijvert Beweging.net Limburg voor meer betaalbare studentenkoten in Hasselt. Ze zit daarvoor samen met de onderwijsinstellingen en een aantal andere partners om dit te kunnen realiseren. Wordt zeker nog vervolgd!’