Geachte genodigden, goede vrienden,

Het is de vijfde keer op rij dat ik jullie ter gelegenheid van de jaarlijkse Rerum Novarum-viering welkom mag heten. Na 2 maal Houthalen (kasteel Hengelhoef, Greenville), na het creatieve atelier van Koen Van Mechelen, na de mooie site van de mijn van Zolder, zijn we vandaag te gast in deze prachtige academiezaal van de stad Sint-Truiden. Vermoedelijk zijn we net iets te laat om in deze hoofdstad van Haspengouw te genieten van de kleurrijke bloesems. Sint-Truiden heeft nog vele andere troeven.

Zoals deze achthoekige academiezaal uit de 19de eeuw, beroemd en geroemd om zijn uitstekende akoestiek -vraag dat maar aan The Editors-. Vandaag vieren we hier Rerum Novarum. Ik veronderstel dat ik jullie niet moet vertellen dat deze Latijnse woorden de beginwoorden zijn van de pauselijke encycliek uit 1891. In deze encycliek werd de oprichting van sociale bewegingen en vakbonden bepleit en erkend. Bewegingen die nodig waren om de eisen van de arbeiders te versterken, het recht op staken te erkennen om die eisen kracht te geven. Er is precies nog niet veel veranderd als ik de berichtgeving van de laatste dagen doorneem, denk aan Lidl, denk aan de ambtenaren, denk aan de gemeenschapsinstellingen, de piloten, …

Rerum Novarum wordt ook wel eens vertaald als Nieuwe Dingen, Nieuwe Tijden.

Sta mij toe bij wijze van inleiding jullie mee te nemen rond een drietal items:

1. Nieuwe tijden, ja, maar rare tijden,
2. Een boodschap van hoop, een oproep,
3. Waarom je vrijwillig inzetten.

Allereerst even over de rare tijden … er gebeuren rondom ons vreemde dingen die ik alsmaar minder versta:

• Wie van jullie heeft zijn GSM of I-pad afgezet vanavond? Dagelijks zijn we elke minuut, elke seconde stand-by, worden we via allerhande piepjes gealarmeerd dat er weer een bericht is, iemand gebeld heeft, een e-mail is geland, of krijg je berichten over het weer, de sport en ga zo maar door. Toch blijkt dat gepiep niet zo gezond te zijn voor onze hersenen … erger nog … steeds staat dat speeltje in de weg als we samen eten, vergaderen, autorijden, enz.
• Wie van jullie heeft last van files? Naar Brussel of Antwerpen rijden was al geen lachertje, bij goed weer schuiven we 2 halve dagen aan naar en van zee, straffer nog, de laatste tijd geraken we niet meer van de Hasseltse ring, en zullen wij nog ooit meemaken dat de Noord-Zuid te berijden valt? Met onze dieselwagens moeten we niet meer stoefen … los van het feit dat er mee gesjoemeld werd, mogen we nog nauwelijks een stad in en betalen we zoveel als voor benzine.
• Heel wat evidenties van onze welvaart worden op de helling gezet: er is te veel plastic-en andere verpakking rond onze etenswaren zegt de één (mei= plastic-vrij). Maar dat is nodig, zegt de ander, want anders smijten we nog meer etensresten weg. De lucht in en om onze woningen wordt gemeten door luchtconsulenten en door curieuze neuzen … de resultaten spreken voor zich. We knoeien veel te veel met licht, dat gaan we eens moeten meten. Bomen langs de autowegparking worden gekapt om de vluchtelingen, alias transmigranten, beter op te sporen, zegt de een; onbegrijpelijk zegt de ander, want de vogeltjes waren juist aan het broeden. Raar!
• Intussen blijven we met zijn allen onze zuurverdiende centen op sparen … met welk doel? Zijn we allemaal zo ongerust dat we overmorgen geen pensioen meer zullen ontvangen. De ACV-campagne met de pensioenkrant -vandaag ook hier in Sint.-Truiden te verkrijgen- en de overbelasting van de pensioentelefoon, getuigen mijn inziens van de vele twijfels die mensen hierover hebben. Mijn rusthuiskamer zal ik al niet betaald krijgen met mijn pensioen!
• Intussen blijkt het wat beter te gaan met onze economie … er komen meer jobs, maar ook meer knelpuntberoepen, in de bouw, in de IT, in de technische sectoren, in de zorgsector, ja er zijn zelfs te weinig slagers! Toch geraken veel laaggeschoolden, vaak allochtonen, in onze provincie , niet aan het werk. Raar toch. Ja, wat ik wel zie is de toename van busjes van Bpost , PostNL, Fedexx en vele andere, volgeladen met Amazone- en Bol.com-dozen en -pakjes, de flitspalen teisteren. Ik zie in onze plaatselijke buurtwinkel de stapel terug te zenden pakjes alsmaar toenemen! Rare wereld …
• Wie van jullie kent nog zijn buren met naam en toenaam …? Ondanks de initiatieven als buurtfeestjes, straatbarbecues met overheidsgeld; ondanks de massa-events tijdens voetbal- Bokrijk of muziekfestivals, blijken de vereenzaming, de familiale ellende met vele gebroken en nieuw samengestelde gezinnen, isolement en cocooning toe te nemen. Hebben wij dan afgeleerd samen te leven? Mijn bijkomende zorg is wie morgen verantwoordelijkheid gaat opnemen voor onze samenleving. Wie zal nog verantwoordelijkheid willen dragen in de besturen van de vele organisaties en verenigingen die ons land rijk is.

Met andere woorden, goede vrienden, we leven in rare tijden… Vele zaken versta ik niet of niet meer! Mensen worden er onzeker van, misschien zelfs ongerust of nog erger … bang, angstig voor de tijden van morgen en overmorgen. En dan?

Met onze BEWEGING, met onze partners proberen wij antwoorden te zoeken … en laat ons eerlijk zijn, die hebben we niet altijd en overal.
Toch denken we dat naast onze waarden als solidariteit, rechtvaardigheid en duurzaamheid er maar één duidelijk spoor is om onze samenleving van de toekomst te maken: MEER SAMENWERKEN.
In mijn nieuwjaarspeech sprak ik over grenzen verleggen. Vandaag wil ik jullie oproepen om het samenwerken, zelfs over grenzen heen, centraal te stellen.

In onze beweging kun je samenwerken in de verenigingen zoals vakbond, mutualiteit, socio-culturele organisaties. In het verleden en ook vandaag nog bewijzen we dat we, door ons te verenigen, dingen kunnen doen veranderen. Mooie voorbeelden hiervan zijn de grensoverschrijdende samenwerking tussen Familiehulp, ACV, IC en het Limburgs Platform Vluchtelingen om vluchtelingen op te leiden in zorgberoepen en de samenwerking van ACV en ARKTOS die jongeren kansen willen geven om zich weerbaar te maken in onze complexe wereld.

Samenwerken kan ook om nieuwe initiatieven te doen ontstaan. Ik denk aan de Fietsbiebs in Diepenbeek en Ham, binnenkort in Genk en hopelijk nog op meer plaatsen in Limburg. Ik denk aan de nieuwe knappe samenwerking van onze Beweging met de Limburgse hogescholen, universiteit, provinciebestuur en allochtone coaches, die jongeren willen begeleiden naar het hoger onderwijs, aan de vele partners die zich samen inzetten om aan elke Limburgse jongere het recht op leren te garanderen …
Samenwerken kunnen we ook door het op te nemen voor onze sociale bescherming. Onze sociale zekerheid wordt vaak als voorbeeld voor de wereld aangehaald. We moeten dit blijven verdedigen en ons niet omver laten blazen door hen die geldgewin zien op de kap van ouderen, werklozen, zieken. Of door onze regering die nog eens 3 miljard zoekt om de begroting in evenwicht te krijgen.
Ook onze collectieve voorzieningen moeten we samen koesteren … we moeten ervoor blijven ijveren dat basisvoorzieningen zoals water, energie, openbaar vervoer, onderwijs, zorg en welzijn voor iedereen én toegankelijk én betaalbaar blijven.
Samenwerken kan ook door ons hart en onze deur open te zetten voor mensen die het moeilijker hebben: de mantelzorgers zijn onmisbaar voor zieken, voor ouderen; pleeggezinnen zijn van goudwaarde voor kinderen en jongeren die geen thuis meer vinden; gastheer en gastvrouw zijn voor de vluchtelingen die hun weg zoeken in onze vreemde wereld.

Samenwerken, ook met mensen die binnenkort op ons een beroep doen om op hen te stemmen:
Benader hen met bewondering en respect, want zij durven het aan om verantwoordelijkheid op te nemen voor uw stad, voor uw gemeente, voor de zorgen die wij ons maken over ons betaalbaar wonen, onze oude dag, onze verkeersveiligheid, onze gezondheid en ons welzijn.

Om dit samenwerken te realiseren hebben we vele mensen nodig ... mensen die ook bereid zijn te luisteren, bereid zijn een ander te ontmoeten … mensen met wie we in dialoog moeten durven gaan.
Tegenwoordig is netwerking de mode. Dat is goed en belangrijk om vele mensen tegen te komen, te leren kennen. Echter, om samen te werken moet je best even gaan zitten, mekaar in de ogen kijken en met veel respect proberen tot afspraken te komen.
Om die afspraken uit te voeren wordt vaak gekeken naar vrijwilligers … je kan en je moet niet alles betalen, klinkt het dan.
Wel, over die vrijwilligers van de toekomst willen we vanavond verder debatteren met enkele gerenommeerde gasten.
En of vrijwilligers nodig zijn, of vrijwilligers het cement zijn van onze samenleving, daar moet ik jullie niet van overtuigen.

Of toch … ik las een tijdje geleden in De Morgen, en wat later in de Raak van kwb, 10 goede redenen om als vrijwilliger aan de slag te gaan. Ter inspiratie, maar ook om jullie in jullie engagement te prikkelen citeer ik er enkele:

1. Burgerparticipatie is noodzakelijk.
   3,5 % van het BNP of 10 miljard zijn ze waard. De overheid trekt de broeksriem aan en experts beweren dat vrijwilligers een niet te onderschatten rol spelen in de samenleving. Overal in Europa, zegt de directrice van het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk, moeten mensen meer zelf verantwoordelijkheid opnemen. Zouden er nog sportwedstrijden of festivals mogelijk zijn zonder vrijwilligers?
2. Wil je de wereld zien, word vrijwilliger. Word tevens bruggenbouwer, en je ontmoet nieuwe mensen.
   Vrijwilligerswerk hoeft niet per se onder de kerktoren. Toch ligt in onze multiculturele samenleving, vol van diversiteit, de wereld aan uw voeten. Onze Wereldsolidariteit-ervaringsreizigers kunnen hierover getuigen.
3. Je kunt vrijwilligerswerk doen omdat het iets opbrengt.
   Je ontvangt na een avondje tappen al eens een gratis toegang voor de topartiest, of in onze bewegingswereld krijg je vorming, inspiratie aan een zachter prijsje.
4. Voor jongeren: het staat goed op je CV.
   De vaardigheden die je tijdens vrijwilligerswerk opdoet zijn vaak gegeerd in je job. Teamwerking, organisatietalent, leiderschap: ervaring en kwaliteit die bedrijven graag hebben.
5. Vrijwilligerswerk is goed voor je gezondheid.
   Vrijwilligers leven langer en gezonder. De fysiologische kracht van het altruïsme. Onderzoek wijst uit dat vrijwilligerswerk sociale banden schept en dus eenzaamheid en depressie weghoudt, als vrijwilliger heb je minder stress en een hogere levenstevredenheid.

Samengevat, goede vrienden, heb ik jullie in deze inleiding tot de viering van Rerum Novarum een beetje geconfronteerd met de Rare Nieuwe Tijden waarin wij leven. Ik vertelde jullie toch wat ongerust te zijn over de toekomst, maar ik riep jullie ook op om sterker samen te werken binnen de kringen waarin jullie zich bewegen. Deze samenwerking in goede dialoog met elkaar en met een erkenning van de vele vrijwilligers met een warm hart en enorm veel inzet kan de verzekering zijn dat er morgen hoop is op een betere samenleving, een betere wereld…

Ik dank u, wens u een aangename avond en luister met u mee graag naar het panelgesprek. Nadien zal de avond afgesloten worden door onze gastspreker, Wim Verlinde, algemeen voorzitter kwb.

Rik Bloemen, voorzitter van beweging.net Limburg
Sint-Truiden, 8 mei 2018

Download de toespraak van Rik Bloemen ...333.19 KB