Het decreet over de persoonsvolgende financiering van Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Jo Vandeurzen legt de basis voor de zorgvernieuwing in de gehandicaptensector. En voortaan zijn het de personen met een handicap zelf die het geld krijgen waarmee ze zelf hun zorg moeten betalen.

Meer inclusie en zorggarantie voor personen met een handicap

Met het decreet over de persoonsvolgende financiering heeft Jo Vandeurzen, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin de basis gelegd voor de zorgvernieuwing in de gehandicaptensector.

Wat zijn de krachtlijnen van de vernieuwing?

Jo Vandeurzen: “De basis voor de vernieuwing in de gehandicaptensector is het plan Perspectief 2020. Zoals de naam het zelf zegt, tekent dat de krijtlijnen uit voor hoe de zorg en ondersteuning voor personen met een handicap er in 2020 moet uitzien. Perspectief 2020 wil twee doelstellingen verwezenlijken: zorggarantie bieden voor personen met een handicap met de grootste ondersteuningsnood en een vraaggestuurde zorg en assistentie opzetten in een inclusieve samenleving. Om mensen met een acute zorgnood zorggarantie te geven, moeten er fors in ondersteuning geïnvesteerd worden. Daarvoor voorziet ook deze regering 330 miljoen euro aan bijkomende middelen.”

Wat is de persoonsvolgende financiering?

Jo: “Een van de hefbomen voor Perspectief 2020 is de persoonsvolgende financiering. In plaats van louter de aanbodzijde te financieren, zoals nu gebeurt, wil de Vlaamse overheid mensen met een handicap voortaan een eigen budget toekennen. Daarmee kunnen ze dan zelf zorg inkopen bij een organisatie of in een voorziening. Er zijn twee soorten budgetten.
Het basisondersteuningsbudget (BOB) is een forfaitair bedrag voor iedereen die een handicap heeft en een erkende ondersteuningsnood. Met dat bedrag kun je niet-medische zorgkosten financieren, van tolken tot dienstencheques.
Volstaat die basisondersteuning niet, dan kun je als persoon met een handicap een persoonsvolgend budget (PVB) aanvragen. Na een inschatting van de ondersteuning via de opstelling van een ondersteuningsplan en de zorgzwaarte die je nodig hebt, kan je een budget toegewezen krijgen, in cash, in voucher of in een combinatie van beide.”

Wat houdt vraaggestuurde zorg in?

Jo: “Persoonsvolgende financiering moet ervoor zorgen dat de zorg en ondersteuning vraaggestuurd wordt. Elke zorgvrager was tot nu toe afhankelijk van de locatie en de aard van het aanbod dat ter beschikking werd gesteld. Nu is het de persoon met een handicap die het budget krijgt en die de regie over de organisatie van zijn zorg in handen heeft. De cliënt kiest dus hoe hij zijn zorg organiseert en waar hij ondersteuning inkoopt. Dit zal ongetwijfeld het sociaal ondernemerschap van de voorzieningen aanmoedigen.”

Een rugzak voor personen met een handicap: een aangepast budget waarmee je zorg kan kopen

Voortaan krijgen dus niet de zorgaanbieders budgetten om aan zorg te besteden, maar zijn het de personen met een handicap zelf die het geld krijgen waarmee ze zelf hun zorg moeten betalen. Visie trok naar Home Monsheide in Peer en vroeg directeur Rik Grevendonk wat dit concreet zal inhouden.

Rik Grevendonk: “We zitten nu in een veranderingsproces en hebben zelf nog maar net de richtlijnen gekregen. Maar ondertussen zijn er al wel enkele overgangsmaatregelen in werking. Zo is er nu al het systeem van rechtstreeks toegankelijke hulp: mensen die geen beroep doen op de zorgaanbieders van het VAPH (Vlaams Agentschap Personen met een Handicap), maar die om het vol te houden wat ondersteuning nodig hebben, kunnen zonder de hele procedure te doorlopen om een budget te krijgen bij (een vermoeden van) handicap reeds gebruik maken van sommige voorzieningen.”

In het nieuwe systeem krijgt de persoon met een handicap een budget waarmee hij zelf zijn zorgpakket samenstelt?

Rik: “Zo mag je het zien, ja. Dit zorgt ervoor dat instellingen ook veel meer zullen kijken naar de vraag in een bepaalde regio om diensten in te zetten. Wij hebben in Home Monsheide al het initiatief genomen om een voorziening uit te bouwen rond personen met een visueel meervoudige beperking. Momenteel is er voor deze mensen in Limburg geen gespecialiseerde hulp voorzien. Samen met Centrum Ganspoel uit Huldenberg bouwen we nu een aangepaste woning voor 10 personen."

Dit vergt van de instellingen een grote aanpassing?

Rik: “Het is een nieuw soort van sociaal ondernemerschap. Er werd overlegd met de zorgaanbieders, de doelgroep, personeelsleden enzovoort om de nieuwe uitdagingen in kaart te brengen. Regionale afstemming is immers heel belangrijk. Bovendien zullen we als zorgaanbieder ons ook moeten inzetten op profilering. Wat kunnen we bieden, wat is onze visie, welke garanties kunnen we geven?”

Komt dit nieuwe systeem ook tegemoet aan de lange wachtlijsten in de sector?

Rik: “Het biedt wel een zorggarantie. Men spreekt over twee trappen. De eerste trap is een basisondersteuningspakket van 300 euro per maand waarbij de zorgvrager terecht kan bij bijvoorbeeld Familiehulp voor zorgondersteuning. Dit basisondersteuningsbudget kan tevens gecombineerd worden met Rechtstreeks Toegankelijke Hulp. Is die hulp niet toereikend dan is er de tweede trap, die van de niet rechtstreeks toegankelijke hulp. Om hiervoor in aanmerking te komen, moet je een heel proces doorlopen en de verdeling van de beschikbare middelen zal afhangen van de prioritering. Dat wil zeggen dat de meest zorgbehoevenden sneller hulp kunnen verwachten.”