Europa moet ook een sociale unie zijn, die evenveel nadruk legt op sociale rechten als op economische groei.
Interview: De stem van burgers in Europa
Sociale bewegingen zoals beweging.net zorgen dat de stem van burgers doorklinkt tot in het Europees Parlement. Ze wegen op het beleid, verdedigen sociale rechten en maken complexe dossiers menselijk en tastbaar. Hoe ze dat precies doen, en welke rol ze kunnen blijven spelen in de toekomst, vertellen Europarlementslid Liesbet Sommen en voormalig politiek directeur Gilbert Pex.
Veel burgers ervaren Europa als ver-van-hun-bed. Sommige nationale politici spelen daar handig op in door Europa de schuld te geven van alles wat fout loopt of onpopulair is. Hoe kunnen we dat doorbreken?
“De grootste uitdaging voor Europa vandaag is het herstel van vertrouwen. Populistische politici misbruiken het Europese niveau vaak als zondebok voor alles wat er misloopt. Dat is makkelijk, maar het maakt de kloof tussen de burger en het beleid alleen maar groter. Terwijl het volgens mij heel erg duidelijk is: wie de EU begrijpt, weet dat ze juist vaak een deel van de oplossing is, niet het probleem.
Neem nu de bevoorrading van essentiële geneesmiddelen tijdens de coronapandemie. Toen werd er te traag en versnipperd gereageerd omdat het geneesmiddelenbeleid te fragmentarisch was. Met de Critical Medicines Act wordt nu gewerkt aan een gezamenlijke aanpak voor de opslag van cruciale geneesmiddelen, zodat we beter voorbereid zijn in de toekomst. Alleen: leg dat maar eens uit op de markt op zaterdagochtend. Daar ligt dan ook de grote uitdaging: Europa moet zichtbaarder worden. Wouter Beke en ik proberen onze achterban goed te informeren over wat er leeft in het parlement. We moeten uitleggen hoe Europa op honderd en één manieren dagelijks het verschil maakt. Sociale media zijn daarin een hulpmiddel, maar ik probeer ook zoveel mogelijk in dialoog te gaan. Concrete voorbeelden werken het best om te tonen dat Europa wél impact heeft.”
Een uitdaging is de zichtbaarheid van Europa. We moeten tonen hoe Europa dagelijks het verschil maakt.
De Europese Unie is een economische grootmacht, maar speelt op sociaal vlak een bescheidener rol. Moet dat veranderen?
“Absoluut. Europa is nog steeds vooral een economisch verhaal, en dat is logisch als je kijkt naar de geschiedenis. Maar vandaag verwachten mensen meer: ze willen niet alleen een sterke munt of vrije markt, maar ook zekerheid en een eerlijke kans op een goed leven. Het is aan Europa om ze dat te bieden. Er zijn al stappen gezet, zoals de Europese Pijler van Sociale Rechten of de Union of Skills die de Europese burgers wil voorbereiden op de arbeidsmarkt. Maar het mag nog ambitieuzer. Europa moet ook een sociale unie zijn, die evenveel nadruk legt op sociale rechten als op economische groei. Dit betekent: investeren in sociale bescherming, eerlijke lonen, toegankelijke gezondheidszorg en kwalitatief onderwijs. De coronapandemie heeft duidelijk gemaakt hoe belangrijk een sociaal vangnet is. Ook de oorlog in Oekraïne onderstreept dat. Op zo’n ervaringen moet Europa voortbouwen.”
Welke rol moet het Europese middenveld, en meer specifiek beweging.net, spelen in een Europese context?
“Het middenveld is de brug tussen burgers en beleid. In Europa kan het de lokale zorgen vertalen naar een breder niveau en zo bijdragen aan een beter beleid. Die traditie van institutionele betrokkenheid leeft sterk in België – met adviesraden, de Sociaal-Economisch Raad van Vlaanderen (SERV) op Vlaams niveau en de Nationale Arbeidsraad (NAR) en de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB) op federaal niveau. Die aanpak moeten we ook Europees versterken. Niet via lobbying, maar via structurele participatie.
Beweging.net is wat mij betreft een voortrekker. Ze geven een stem aan werknemers en kwetsbare groepen, bewaken een rechtvaardige transitie zodat niemand achterblijft in de overgang naar een duurzamere economie én ze zijn een waakhond voor democratische waarden. Ze informeren, mobiliseren en empoweren burgers om actief deel te nemen aan het Europese project. Hun werk en dat van ons in het parlement loopt vaak parallel. Ze laten zien dat Europa niet draait om instellingen en verdragen, maar om mensen en hun verhalen. Dat is precies wat we nodig hebben.”
Gilbert Pex, werknemersstem in de EU
Wat is EUCDW en wat doet het?
“EUCDW staat voor European Union of Christian Democratic Workers. Het is de werknemersorganisatie binnen de Europese Volkspartij (EVP), vergelijkbaar met de jongeren- of vrouwenwerkingen binnen Vlaamse partijen. Alleen zijn de leden hier werknemersorganisaties met een christendemocratische insteek.
We vertegenwoordigen de belangen van werknemers binnen de EVP, de grootste fractie in het Europees Parlement. Daarbij focussen we op de sociale dimensie van Europa. De EU wordt vaak gezien als een economische markt, maar met de Europese Pijler van Sociale Rechten is er ook een duidelijke sociale agenda rond gelijke kansen, eerlijke arbeidsvoorwaarden, sociale bescherming en inclusie.”
Wat is de link met beweging.net?
“EUCDW telt 24 lidorganisaties uit 18 Europese landen, waaronder vakbonden en sociale bewegingen. Beweging.net is als vertegenwoordiger van de Vlaamse werknemersbeweging een van de trekkers, samen met onder meer de Duitse partners. Dat zie je ook in de leiding van EUCDW: namen als Ivo Belet, Cindy Franssen en nu Liesbet Sommen, allemaal met wortels in beweging.net, hebben een belangrijke rol gespeeld als secretaris-generaal.
Inhoudelijk is de band minstens even sterk. EUCDW wil de stem van de werknemers laten horen op Europees niveau. Dat kan alleen als we weten wat er leeft. De input van de Commissie Europa van beweging.net en de Europese partners is daarin cruciaal. Zo kunnen we gericht wegen op het Europese beleid en echt een verschil maken.”
Het middenveld herinnert ons eraan dat Europa draait om mensen – niet om instellingen of verdragen
Europa begint bij beweging.net
De Europese werking van beweging.net gaat veel breder dan EUCDW. Als actief lid van EZA, het Europees Centrum voor Werknemersvraagstukken, zet de organisatie mee haar schouders onder thema’s die het welzijn van werknemers in Europa raken. Samen met 68 partners uit 29 landen neemt beweging.net deel aan Europese conferenties en organiseert ze zelf ook. De inzichten die daaruit voortkomen, vormen input voor de Commissie Europa, een intern overlegplatform dat Europese spelers uit het netwerk samenbrengt.
Daarnaast is beweging.net betrokken bij verschillende Europese onderzoeksprojecten. In Opportunities gaat het over migratie, in Involve over de kwaliteit van publieke diensten en het vertrouwen in de democratie. In beide projecten speelt beweging.net een coördinerende rol.
Meer weten?
- Voor EZA en Commisie Europa: bert.vandaele@beweging.net
- Voor Opportunities en Involve: sofie.put@beweging.net
