Lokale besturen moeten hun burgers en verenigingen meer en beter betrekken bij het beleid. Dat stelt beweging.net-voorzitter Peter Wouters naar aanleiding van Rerum Novarum, de dag waarop we de encycliek van Paus Leo XIII over de sociale leer van de katholieke kerk herdenken.
‘De afgelopen jaren gaat het bergaf met de lokale participatie. Politici moeten opnieuw investeren in een goede relatie met burgers en verenigingen en hen betrekken bij het beleid, de hele legislatuur lang. Hun stem halen bij verkiezingen is niet voldoende.’
Burgers of plaatselijke verenigingen hebben vandaag nog nauwelijks inspraak in het beleid dat in hun gemeente wordt gevoerd. Terwijl dat soort participatie er net kan voor zorgen dat het beleid optimaal inspeelt op datgene waar bewoners echt van wakker liggen. Het is geen toeval dat het dieptepunt in die wisselwerking samenvalt met een verrechtsing van het beleid.
Rerum Novarum betekent, letterlijk vertaald, ‘nieuwe dingen’. Daarom willen wij op Rerum Novarum stilstaan bij nieuwe, relevante maatschappelijke trends en de impact daarvan op de burger. Dus moeten we die fundamentele uitdagingen durven aangaan. Burgerparticipatie is er daar een van. Mensen willen immers dat naar hen wordt geluisterd.
Bij de gemeenteraadsverkiezingen in oktober staan ongetwijfeld tal van sociale en economische problemen hoog op de agenda. Lokale politici zullen de kiezer proberen te overtuigen met standpunten over de plaatselijke uitdagingen inzake mobiliteit, kinderopvang, zorg, cultuur, gemeentefinanciën, etc. Onderwerpen beweging.net ook duidelijke visie heeft. Een thema dat vreemd genoeg minder aan bod komt maar zeker ook op lokaal niveau van fundamenteel belang is, is de mogelijkheid voor de burger om aan het beleid te participeren. En daar wringt het schoentje: vrijwilligers en burgers die via allerlei plaatselijke organisaties mee willen helpen om lokaal beleid vorm te geven, worden vandaag vaak niet meer serieus genomen.
Dat is toch paradoxaal? De input van groepen mensen zou voor de lokale beleidsmakers toch net het hoogste goed moeten zijn? Helaas...
Burgers, vaak georganiseerd in middenveldorganisaties - of ze nu in de culturele sector actief zijn, of werken rond zorg, jeugd, … - mogen vandaag al blij zijn dat ze betrokken worden in het uitvoeren van het beleid. Ze krijgen de vraag om bijvoorbeeld een cultuurbeurs te organiseren, terwijl de lokale culturele organisaties wellicht veel zinvols kunnen bijdragen in het uitwerken van een beleid dat meer bewoners kan motiveren om van cultuur te gaan proeven. Te vaak zijn het echter de schepenen en gemeentelijke ambtenaren die dat lokale beleid uitstippelen.
Toch moeten middenveldorganisaties en de koepels die daarboven zitten (ook beweging.net) niet blind zijn voor de eigen uitdagingen. Wanneer je als organisatie al decennia lang dezelfde mensen afvaardigt naar lokale adviesraden, verliezen die haast vanzelf hun geloofwaardigheid. Het is dus aan ons om erover te waken dat dit niet gebeurt. Nieuwe geesten zorgen voor nieuwe inzichten of nieuwe kansen. Beweging.net roept daarom de burgers op om zich te organiseren.
We kunnen niet anders dan vast te stellen dat deze kwalijke evolutie samenvalt met een verrechtsing van de samenleving en van de politiek. Vanuit die hoek schermt men vaak met het ‘primaat van de politiek’: eens de burger zijn bolletje op de stembrief heeft gekleurd, en dus gekozen heeft wie hem mag vertegenwoordigen, heeft hij voldoende inspraak gehad. Want het zijn de ‘verkozenen’ die namens de bevolking het beleid moeten uitzetten. En dat is zeker op lokaal niveau toch geen goed idee?
Terwijl directe inspraak toch net voor bijzonder veel waardevolle suggesties en bijdragen, draagvlak en herkenbaarheid kan zorgen. Denk bijvoorbeeld aan allerlei mobiliteits- en verkeersvraagstukken. Of de lokale initiatieven op vlak van zorg, ouderenopvang, onderwijs - of net het gebrek daaraan. En zo kunnen we voorbeelden blijven opsommen. Net die thema’s kunnen door de lokale politici samen met de plaatselijke organisaties en burgers ter harte genomen worden, en zo échte strijdpunten worden in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen in oktober.
Het is aan de lokale besturen om opnieuw resoluut te kiezen voor die lokale participatie en onder meer de adviesraden te herwaarderen. Ze moeten ook nieuwe vormen van trajecten die betrokkenheid creëren de nodige ondersteuning geven. En Vlaanderen moet van de lokale ambtenaren de coach van die participerende burger maken. We hebben daarvoor een schitterend instrument ter beschikking: de provincies, die vanop hun niveau ideaal geplaatst zijn om goede werkvormen te verspreiden en begeleiden.
De doelstelling is simpel. Dankzij meer en betere participatie de burger een echte rol geven in de totstandkoming van het beleid. En daardoor een groter draagvlak creëren voor de beleidskeuzes. Daarom ijveren wij boven alles voor die structurele participatie en blijven we die stimuleren. De komende lokale verkiezingen bieden een uitgelezen kans om hier iets aan te veranderen.
